VOJTA TEDAVİSİ

Merhaba ,
Sizlerle bu ilk buluşmamız... Bu yazımda Çocuk rehabilitasyonunda uygulanan tedavi yöntemlerinden Vojta tedavi yöntemi hakkında bilgi vereceğim.

VOJTA TEDAVİ YÖNTEMİ
1954 yılında Çekoslavak asıllı , çocuk nöroloğu olan Dr. Vaclav Vojta tarafından ilk defa tarif edilmiştir.1968 yılına kadar Çekoslovakya’da çalışmalarına devam eden Dr. Vojta, bu yıldan itibaren Almanya’ya göçmen olarak giderek çalışmalarına burda devam etmiştir. Erken teşhis ve tedavi olmak üzere iki alanda çalışmalar yapmıştır.
Yenidoğan döneminden bir yaşa kadar olan gelişimi inceleyen Dr.Vojta, bu süre zarfında gelişen refleksleri ve hareketleri bir araya getirmiş, böylece hareket sistemindeki gerilikleri teşhis etmeye yardımcı olan, erken tanı yöntemini bulmuştur.

Kinezyolojik olarak motor gelişimi inceleyen V.Vojta , üç önemli mihenktaşını ve üç önemli yaşa göre dayanma yüzeylerini açıklamıştır.

GELİŞMENİN MİHENK TAŞLARI

1. Altıncı ayda çift taraflı dönme,

2. Sekizinci ayda resiprokal emekleme,

3. Onbirinci aydan itibaren vertikalizasyon yani ayakta durmanın başlaması

DAYANMA YÜZEYLERİ:

1.Bebek üçüncü ayda , yüz üstü pozisyonda , her iki kolun dirseklerinin iç kısmına dayanarak başını karnın üst kısmına kadar kalkar. Böylece bir üçgen oluşturmuş olur. Bu şekilde dayanabilen çocuğun baş kontrolü gelişmeye, omurgası dikleşmeye, omuz kasları arasında ilişki doğru olarak kurulmaya başlamış demektir. Bu otomatik mekanizmanın zamanında gelişmesiyle çevresini görme, tanıma ve uzaydaki oryantasyonunu sağlama imkanını sağlamış olur.

2.Sağlıklı çocuklar 4.5 ‘uncu ayda, yüz üstü pozisyonda, başın arkasındaki kolun dirseğine, başın arkasındaki bacağın üst kısmına, yüzün baktığı taraftaki dizin iç kısmına dayanır. Diğer koluyla hedefteki oyuncağa uzanır. Bu motor gelişimle baş ve gövde hareketlerinin birbirlerinden ayrı, bağımsız çalışmaya başladığını gösterir. Böylece omurga adeleleri ,kol ve gövde adeleleri birbirleriyle koordine şekilde çalışabilmektedir.

3. 7.ayın başlarında çocukta destek yüzeyi dizlere doğru kaymaya başlamıştır. El ayasının bileğe yakın olan kısmına dayanır. Bu aşamadan sonra kol ve bacakların ayrı ayrı çalışması, emekleme hareketine hazırlanmasına yardımcı olur.

Dr.Vojta , altı araştırmacının rapor ettiği postural reaksiyonlarla , Vojta reaksiyonunu birleştirerek bir yaşın altında tanı konulma imkanını sağlamıştır.Bu şekilde ön tanı olarak SANTRAL KOORDİNASYON BOZUKLUĞU TANISI’NI koyan Dr.Vojta , bunu çok hafif, hafif, orta ve ağır olmak üzere dört bölüme ayırmıştır. Orta ve hafif santral koordinasyon bozukluğu olan çocuklarda ileride serebral palsi yada başka hareket bozukluklarının ortaya çıkacağını, hafif santral koordinasyon bozukluğu olanlarda ise basit motor gecikmelerinin olacağını rapor etmiş ve bunun için erken tedavi yöntemi olan VOJTA TEDAVİ yöntemini tavsiye etmiştir.

1954 yılında, spastik çocukları ve yenidoğan bebekleri inceleyen Dr.Vojta , aynı tip hareketlerin belli noktalardan hareketle çıktığını tesbit etmiştir. Bu incelemeler sonucunda iki ana kaba hareket şekli tarif etmiştir: Refleks emekleme ve refleks dönme.
Hareketler sırasında, adelelerin koordineli şekilde çalışmasına refleks lokomasyon prensibi denir. Normal motor hareketin ortaya çıkartılması için belli noktalar, belirli açılarda uyarılmaktadır. Bu uyarımlar sonucu her zaman aynı hareketler ortaya çıkmaktadır. Bu hareketler rehabilitasyon süresince defalarca tekrarlanır, böylece normal olmayan yapı çözülür ve normal adele gelişimi olur.
Tedavi sırasında çocuğa verilen pozisyon her zaman aynıdır ve tedavi sırasında bu pozisyon yastıklarla desteklenerek bozulmaması sağlanmalıdır.Verilen uyarıyla tüm vücutta destek alma, dikleşme ve öne doğru hareket aktivasyonları ortaya çıkar. Bu harekete direnç vererek adele gücünün artmasına, hareketlerin tedavi sırasında defalarca tekrarlanmasına ve böylece spastisitenin çözülüp, normal motor gelişimin ortaya çıkmasına imkan sağlar. Uyarım noktaları ana ve yardımcı noktalar olmak üzere ikiye ayrılır. Uyarım etkisi sadece yapılan kısma değil, tüm vücudadır.

Refleks emeklemenin pozisyonu : Baş bir tarafa dönük, yüzün baktığı taraftaki kol 125 derece açıklıkta önde, başın arkasıdaki kol gövdenin yanında, bacaklar hafif açık ve kıvrık. Uyarım sırasında direnç verilmezse çocuk başını tam aksi tarafa çevirir, yüze bakan kol öne gelir, çocuk bir adım öne sürünmüş olur .

UYARI NOKTALARI:

ANA NOKTALAR :

1.Dirseğin iç kısmındaki kemik (Humerusun iç epikondili)
2.Dizin iç kısmındaki kemik ( Femurun iç kondili )
3.Bileğin iç kısmı ( Radiusun stiloid çıkıntısı)
4. Topuk (Tüber calcani )

YARDIMCI NOKTALAR :

1.Omuz (Acromion ), 2. Kürek kemiği (Skapulanın iç kenarı ) , 3.Popo ( Gluteal bölge )
4.İki kaburga arası ( 7-8. Costalar arası ) , 5. Çene altı , 6.Kasık (Spina iliaca anterior superior)

Refleks Dönmenin pozisyonu : Çocuk sırt üstü yatar . Baş hafifçe anneye doğru yan çevrilmiştir. Bu hareket sonucu çocuk yan tarafa döner.Uyarıma devam edilirse emekleme pozisyonuna geçer.

UYARIM NOKTASI :

Göğüs kafesinde,memenin iki altındaki iki kaburga kemiği arası , ( 7.-8. costalar arası,mamiller çizgi )

Bu noktalara verilen uyarılar mutlaka üç boyutlu olmalıdır.Düzgün basılmadığı taktirde tedaviniz boşa gider.Mutlaka sertifikası olan terapistlerden öğrenilmesi gerekmektedir.Günde 3-4 seans , en fazla günde 90 dakika yapılmalıdır.Buda mutlaka fizyoterapistinizin tavsiye ettiği süre ve şekilde olmalıdır.Hiçbir zaman tek seansta bunu vermemelidir .Günü aşağı - yukarı dörde bölerek yapılmalıdır. Solunum , kalp problemi olan bebeklerde çok dikkatli kullanılması gerekmektedir.Tedavi sırasında çocuklar tepkisel olarak ağlayabilirler , bu onların canı acıdığı için değil , sabit tutulmaya olan tepkileridir .

VOJTA TEDAVİSİNİN UYGULANDIĞI PROBLEMLER :

1.Basit motor gerilikleri , 2.Asimetrik vücut gelişimleri , 3. Serebral palsi , 4.Doğumsal boyun eğrilikleri (torticollis ) 5. Doğumsal kol felçleri (Brachial pleksus felci ) 6. Bel açıklığı ( Spina Bifida ) , 7. Kaza sonrası oluşan felçler , 8. Doğumsal kas hastalıkları ve vücut bozukluklarında ( Artrogrypozis multipleks, skolyoz, düşük ayak deformitesi v.s....) 9. Kromozom bozuklukları ( Down sendromu vs...) 10. Yetişkin hemiplejisi.