Halk arasında kişinin taraflı öznel kararlar verme biçimini ifaden eden ön yargı, özel veya genel, olumlu veya olumsuz taraf tutma olayına çevremizde ve özelde şahit olmaktayız.
Bizler bir iki duruma bakarak bunu olumlu yahut olumsuz genele yaymaktayız maalesef. Oysa ki insanları tanımanın yolu onların 24 saatini bilmek ve hatta daha doğru bilgiler için haftalar geçirmek gerek. Çünkü insanoğlu bazen kızdığı bir duruma gün gelir ki kızmayabilir. Onun duygu durumu yahut bakış açısı değişebilir. Bu yüzden bir insanla fazlaca vakit geçirilmelidir. Haklarında kesin konuşmak peşin hükümlü olmak doğru değildir. Ön yargılarımız bizi tahammülsüz hale getirebildiği gibi aynı zamanda toplumdan uzaklaştırıp yalnız kalmamıza da sebep olabilmektedir.
Bu konuyla alakalı Üsame bin Zeyd’in öldürmek için yaklaştığı Cüheyn kabilesinden bir adamı Kelime-i Şehadet getirmesine rağmen öldürmekten vazgeçmeyip vurması ile Peygamberimizin (s.a.v.) “Kalbini mi yardın?” sorusuyla karşılık bulması konumuza biraz daha açıklık getirmektedir. Çünkü sahabe bundan sonraki savaşlara katılmamış yahut katılmak istemediği bilinmektedir.
Ön yargı için zan ifadesini de kullanabiliriz. İki durumda da bir niyet okuyuculuğu kanaat getirme durumu vardır. Konuyla ilgili hadiste Ebû Hüreyre’den Resûlullah’ın (s.a.v.) şöyle dediği nakledilmiştir. “Zandan sakının. Çünkü zan, yalanın ta kendisidir. “(Müslim, Birr, 28) Ayet-i Kerimede ise “Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının; çünkü bazı zanlar günahtır.”(Hucurat, 49/12)
Bir kimse için hüküm, ne sadece sözüne ne de sadece davranışına bakarak verilebilir. Her ikisi de dikkate alınmalıdır. Çünkü Hz.Ömer’e göre insanı tanımanın üç yolu vardır. Bunlar gerçekleşmedi ise o kişiyi tam manasıyla tanımış olamayız; yolculuk yapmak, alışverişte bulunmak, komşuluk etmek.
Buradan da anlaşılacağı üzere insanlarla sürekli hemhal olma durumu dikkatimizi çekmektedir. Ama ne hikmettir ki artık insanlar birbirinden uzaklaşır olmuş ve tahammülsüz hale gelmiş gibi görünmektedirler. Kimi yaylada kimi dağevinde kimi denizevinde herkes damgalanmanın verdiği olumsuz duygulardan kaçmanın derdinde.
Unutulmamalıdır ki ön yargılarla karşılaşmak kaçınılmazdır. O halde daha az incinmek için ön yargılı insanlara karşı nasıl baş edeceğimizi öğrenmeli ve hayatı daha yaşanabilir kılmalıyız.
Her sözümüzün ardına Allah bilir manasında “Allahu Âlem” diyen bizler ne oldu da bu hale geldik bilmiyorum.
Allahu Âlem….
