İslam inancının kutsal metinlerinden biri olan Lokman Suresi, Lokman (as)’ın oğluna verdiği önemli nasihatlerin yer aldığı bir bölümdür. Bu sure, insanlara evrensel mesajlar iletmekte ve hayatlarına yön veren öğretileri içermektedir. Lokman Suresi’nin 14-19. ayetlerine bakarak bu önemli öğretileri anlamaya çalışacağız.
14. ayet: İnsana da, anne babasına iyi davranmasını emrettik. Annesi, onu her gün biraz daha güçsüz düşerek karnında taşımıştır. Onun sütten kesilmesi de iki yıl içinde olur. (İşte onun için) insana şöyle emrettik: “Bana ve anne babana şükret. Dönüş banadır.”
Bu ayet, ana-babaya saygı ve şükretme önemini vurgulamaktadır. Anne ve baba, insanın hayatında önemli bir yer tutar ve onlara karşı sorumluluklarımız bulunmaktadır.
15. ayet: “Eğer, hakkında hiçbir bilgi sahibi olmadığın bir şeyi bana ortak koşman için seninle uğraşırlarsa, onlara itaat etme. Fakat dünyada onlarla iyi geçin. Bana yönelenlerin yoluna uy. Sonra dönüşünüz ancak banadır.”
Bu ayet, Allah’a karşı saygı, doğru yolu izleme ve iyilik yapma emrini içermektedir. Bilinmeyen konularda Allah’ın yanında yalvara yalvara yardım etmek yerine, doğru yolu izlemek önemlidir.
16. ayet: “Yavrum! Şüphesiz yapılan iş bir hardal tanesi ağırlığında olsa ve bir kayanın içinde yahut göklerde ya da yerin içinde bile olsa, Allah onu çıkarır getirir. Çünkü Allah, en gizli şeyleri bilendir, (her şeyden) hakkıyla haberdar olandır.”
Bu ayet, Allah’ın her şeyi gördüğünü, bilebildiğini ve hesap gününde her şeyin ortaya çıkacağını hatırlatır. Allah’ın gücü ve hikmeti her şeyin üzerindedir, bu nedenle O’na güvenmek ve O’na itaat etmek önemlidir.
Bu konuda başımdan geçen bir olayı anlatmadan geçemeyeceğim. Sanırım 2002 yılıydı. Kızımı lisede yabancı dil bölümüne kaydetmiştik. Öğretmenleri onlara çok pahalı bir kitap önermiş biz de kabul etmiştik. Üç taksit olacak şekilde ödeme planı yapılmıştı. Kızım akşam eve gelince;
– Baba okulda maddi durumu iyi olmayan bir arkadaşım var. Kitapları almaya gücü yetmiyor.
Düşündüm, bütün sınıf, kitapları alacak bu öğrenci alamayacak. Bu durum eşyanın tabiatına aykırıydı. Ona şöyle dedim:
– Kızım, öğretmenine söyle bizim taksitler bitince bu öğrencinin taksitlerini ödemeye başlama kaydıyla kitap getirebilir mi? Bu şartı kabul ederse bir şartım daha var; o da bu olaydan hiç kimseye bahsetmemek. Kızım ertesi gün sevinçle okuldan geldi ve öğretmenin iki şartı da kabul ettiğini söyledi. Birkaç ay geçtikten sonra ilçe idare kurulu toplantısına katıldım. Toplantıda bulunan Milli eğitim müdürü, söz alarak bu hafta sonu ilginç bir olay yaşadık; müsaadenizle anlatmak istiyorum:
“Hafta sonu bütün okul müdürleri ile bir otobüsle il merkezine gittik. Yolun sıkıcı geçmemesi için herkesin serbest bir konuşma yapması kararlaştırıldı. Bir müdür yardımcısı -kızımın öğretmeni- söz alarak bu anlatacağım olaydan bahsetmemeye söz vermiştim ancak anlatmasam içime oturacak diyerek sizin olayı anlattı. “Şüphesiz yapılan iş bir hardal tanesi ağırlığında olsa ve bir kayanın içinde, yahut göklerde ya da yerin içinde bile olsa, Allah onu çıkarır getirir.”
17. ayet: “Yavrum! Namazı dosdoğru kıl. İyiliği emret. Kötülükten alıkoy. Başına gelen musibetlere karşı sabırlı ol. Çünkü bunlar kesin olarak emredilmiş işlerdendir.”
Namaz kılmak, iyiliği emretmek, kötülükten kaçınmak ve sabırlı olmak önemli İslami ilkelerdir. Bu ayetler, Müslümanların hayatlarında yaşayacakları zorluklar karşısında sabır göstermelerini ve Allah’a sığınmalarını öğütlemektedir. “Kesin emredilmiş işlerdendir.” Kendimizi yoklayıp ayette belirtilen emirlerle ilgili noksanımız varsa tamamlamaya gayret edelim mi?
18. ayet: “Küçümseyerek surat asıp insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme! Çünkü Allah, hiçbir kibirleneni, övüngeni sevmez.”
Alçak gönüllü olmak, başkalarını küçümsememek ve kibirli davranmamak önemlidir. Allah, kibirleneni sevmez ve insanları alçak gönüllü olmaktan ötürü takdir eder.
19. ayet: “Yürüyüşünde tabiî ol. Sesini alçalt. Çünkü seslerin en çirkini, şüphesiz eşeklerin sesidir!”
Alçakgönüllü olmak ve sesini kontrol altında tutmak, insanın davranışlarında zarafeti ve itibarı temsil eder. Anlaşılır bir şekilde konuşmak ve başkalarını rahatsız etmemek önemlidir.
Lokman Suresi, İslam ahlakını ve maneviyatını özlü biçimde yansıtan bir suredir. Bu öğretiler, Müslümanlar için önemli rehberlik ilkeleri sunmaktadır ve doğru yolu bulmalarına yardımcı olmaktadır. Bu sureyi anlayarak ve öğretilerini hayata geçirerek, Müslümanlar kendilerini geliştirip daha anlamlı bir yaşam sürdürebilirler. Allah’ın emirlerine uyarak, kendimizi sürekli sorgulayarak, karşılaştığımız zorluklara sabır göstererek ve alçak gönüllü bir şekilde davranarak, hayatımızı doğru bir şekilde şekillendirebilir ve manevi olarak gelişebiliriz.