Vahyi merkeze alarak basit birkaç rötuşla evimizde ve ailemizin fertleri arasında sevgiyi ve muhabbeti yaymanın yollarını, frekans ayarlarını yapabiliriz. Bu yolları, zamanla aile içi olmazsa olmaz disiplinler/kanunlar haline getirebiliriz. Evimizin bu yasalarını/esaslarını hanemizde herkesin görebileceği bir yere asalım. Aile fertlerini de bu esaslara uyma noktasında güzel bir dille uyaralım. Çocuklarımıza pratik örneklerin/davranış haline gelmiş söylemlerin, yasa oluşturmanın en iyi yolu olduğunu hatırlatalım ve ailecek bunu pratize edelim.
Birinci Disiplin: Namazla muhabbeti hatırla(t)ma kanunudur.
Tam namaz vaktinde, geciktirmeksizin, ezan okunur okunmaz; ailecek, en az bir vakit namazı cemaatle kılmak şartıyla hatırlatıcı namaz bilinci oluşturmak. Allah’ın şu emrine muvafık/uygun olarak:
وَأْمُرْ اَهْلَكَ بِالصَّلٰوةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَاۜ لَا نَسْـَٔلُكَ رِزْقاًۜ نَحْنُ نَرْزُقُكَۜ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوٰى
“Ailene namazı emret! Kendin de ona sabırla devam et! Senden rızık istemiyoruz; seni de biz rızıklandırıyoruz. (Mutlu) son, takvâlı (duyarlı olanlar) içindir.” (Taha 20/132)
İkinci Disiplin: Günlük kaliteli zaman kanunudur.
En az günde bir öğün, sofrada ailemizle beraber oturmak ve o günkü meşgalelerden yapıp-etmelerden muhabbete kapı aralamak. Allah Rasûlü(a.s.) de ailemizle beraber yemek yemenin önemi üzerine şöyle buyurmuşlardır:
فَاجْتَمِعُوا عَلَى طَعَامِكُمْ وَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهِ يُبَارَكْ لَكُمْ فِيهِ
“(Bundan sonra yemeğiniz üzerinde toplanınız (yani beraber yiyiniz) ve yemeğe (başlarken) Allah’ın ismini anınız ki yemek sizin için bereketli olsun,)” (İbn Mâce, Et’ime, 17)
Üçüncü Disiplin: Karşılıklı saygı kanunudur.
Küçük ve büyük demeksizin evdeki herkesi fikrini beyan edecek bir konumda görüp, herkesin fikrine saygı duymak. Hz. İbrahim ile oğlu Hz. İsmail’in Kur’an’da geçen şu diyaloglarına istinaden:
فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ اِنّ۪ٓي اَرٰى فِي الْمَنَامِ اَنّ۪ٓي اَذْبَحُكَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرٰىۜ قَالَ يَٓا اَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُۘ سَتَجِدُن۪ٓي اِنْ شَٓاءَ اللّٰهُ مِنَ الصَّابِر۪ينَ
“Bu oğul, İsmail, babasının tutum ve davranışlarını anlayıp, O’nunla çalışabilecek bir olgunluk ve yaşa gelince, babası şöyle dedi: “Yavrucuğum, rüyamda seni kurban ettiğimi gördüm, bir düşün ne dersin? Oğul: “Babacığım” dedi. “Sana emredilen neyse onu yap, inşaallah beni her türlü sıkıntıya göğüs gerebilenlerden bulacaksın.” (Saffat, 37/102)
Bu konuda Allah Rasûlü(a.s.) şöyle buyurmuşlardır:
لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُوَقِّرْ كَبِيرَنَا، وَيَرْحَمْ صَغِيرَنَا
“Küçüklerimize merhamet etmeyen, büyüklerimize saygı duymayan bizden değildir.” (Tirmîzî, 7/155)
Dördüncü Disiplin: Nazik/Güzel kelimeler kanunudur.
Aile içerisinde birbirimize sesimizi yükseltmemek ve konuşmamızda nazik ve saygılı olmak. Allah Teala’nın şu kavline istinaden:
وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً
“İnsanlara güzel söz söyleyin” (Bakara, 2/83)
Efendimizin tavsiyesine binaen:
الكلمة الطيبة صدقة
“Güzel söz sadakadır.” (Buhârî, Edeb 34, Cihâd 128, Müslim, Zekât 56)
Beşinci Disiplin: Bağışlama/Müsamaha kanunudur.
Hata yapıldığında özür dilemek, haksızlık ve zulümde af/bağışlama yolunu tutmak. Şu hadis-i şeriften ilham alarak:
مَن لا يَرْحَمْ، لا يُرحَمْ
“Merhamet etmeyene merhamet olunmaz” (Buhârî, Edeb 18; Müslim, Fezâil 65)
Altıncı Disiplin: Sıdk/Doğruluk kanunudur.
Hatalı ve yanılıyor olsak da daima hakikati söylemek. İyi olmaya/iyiliğe ulaştıran köprü misali şu hadis-i şerife binaen:
عَلَيْكُمْ بِالصِّدْقِ، فَإِنَّ الصِّدْقَ يَهْدِي إِلَى الْبِرِّ، وَإِنَّ الْبِرَّ يَهْدِي إِلَى الْجَنَّةِ…
“Doğruluktan ayrılmayın; çünkü doğruluk iyiliğe, iyilik de cennete götürür…” (Müslim, Birr, 105)
Yedinci Disiplin: Sevgiyi ifade etme kanunudur.
Ailemizin her bir ferdine “seni seviyorum” diyebilmek. Ve birbirimize duygularımızı dürüstçe ifade edebilmek. Peygamberimizin (a.s.) şu tavsiyesine binaen:
إذا أحب الرجل/احدكم أخاه فليخبره..
“Biriniz kardeşini seviyorsa, ona sevdiğini söylesin.” (Ebû Dâvud, Edeb 122, (5124); Tirmizî, Zühd 54)
Sekizinci Disiplin: Yardımlaşma kanunudur.
Ailenin her bir ferdinin gücü nispetinde ev işlerinde birbirine destek olmak/yardımlaşmak. Bu bağlamda Allah Rasûlü’nün siretinden ilham alarak:
سألت عائشة ما كان النبي صلى الله عليه وسلم يصنع في بيته؟ فقالت، كان يكون في مهنة أهله، تعني في خدمة أهله فإذا حضرت الصلاة خرج إلى الصلاة
Hz. Aişe’ye Peygamberimizin, ev işlerine yardım edip etmediği sorulunca o, buna şöyle cevap verdi. “Ev halkına işlerinde yardım ederdi. Elbisesinin söküğünü diker veya yamar, ayakkabısını tamir ederdi. Ezanı duyunca da namaza giderdi.” (Buharî, Nafakat, 8)
Dokuzuncu Disiplin: Tebessüm kanunudur.
Ailede/evimizde güne gülümsemeyle ve birbirimizi nazikçe selamlayarak başlamak. Bu konuda Allah Rasûlü’nün şu tembihini önceleyerek:
تبسُّمُكَ في وجْهِ أخيكَ لَكَ صدقةٌ
“Kardeşinin yüzüne tebessüm etmen (gülümsemen) senin için sadakadır.” (Tirmizî, Birr, 36)
Onuncu Disiplin: Teşekkür kanunudur.
Ailede/evimizde bize yardım eden veya iyilik yapanlara teşekkür etmek. Allah Rasûlü’nün şu tembihini dayanak noktası alarak:
مَنْ لَا يَشْكُرُ النَّاسَ لَا يَشْكُرُ اللَّهَ
“İnsanlara teşekkür etmeyen Allah’a da şükredemez.” (Ebû Dâvûd, Edeb: 11)
