|
Antepartum dönemde (bebek doğmadan) uygulanan
testler
Nonstres Test (NST)
Tanım
Fetusun kalp atışlarının seyrini ve bebek
hareketleriyle olan ilişkisini temel alarak fetal distres taramasında
kullanılan bir testtir ("nonstres": doğum eylemi
"stresi" yok anlamında kullanılan bir kelimedir).
Uygulanması
Anne adayı bir yatağa yatırılır. Karnına fetus
kalp atışlarının en kuvvetli duyulduğu yerde karidotokografi cihazının
kalp atışlarını algılayan probu bağlanır (resimde karnın alt kısmına bağlanmış
şekilde görülmektedir). Ek olarak uterus kasılmaları da araştırılmak
istenirse bu durumda karnın en tepe noktasına kasılmaları algılayan prob
("ağrı probu") yerleştirilir (resimde karnın üst kısmına bağlanmış
şekilde görülmektedir). NST'de genellikle ağrı probu kullanılmaz. Anne
adayının eline üzerinde bir düğme olan bir çubuk verilir. Test esnasında
bebek oynadığında bu düğmeye basması istenir. Yaklaşık 20 dakika boyunca
cihaz bebeğin kalp atışlarında meydana gelen değişiklikleri kağıda aktarır.
Bu kağıda NST trasesi adı verilir.
Yorumlanması
Fetal distres olmayan sağlıklı bir fetusun NST
trasesinde çok tipik bulgular vardır: Kalp dakikada 120-160 arası atar.
Kalp atışları dalgalanmalar gösterir. Değişkenlik adı verilen bu
dalgalanma bebeğin sinir sisteminin sağlıklı olduğunun en önemli göstergelerinden
biridir. Bunlara ek olarak sağlıklı fetusun vücut hareketleri esnasında
kalp atımı hızlanır belli bir süre sonra yine normal hızına döner.
Trasede bu esnada kalp atım hızında yükselmeler oluşur. Bu yükselmelere
akselerasyon adı verilir. NST yorumlanmasında kalp atım hızı, değişkenliğin
derecesi ve akselerasyonların büyüklüğü ve süresi (yükselmenin derecesi)
temel alınır. 20 dakikalık inceleme sonucunda bazı kriterler yerine
gelirse bebek sağlıklı demektir. Bu durumda reaktif (reaktif=uyarana
cevap veren-burada uyaran bebeğin kendi hareketidir) NST'den bahsedilir.
NST 20 dakika boyunca reaktif olmamışsa bebeğin uykuda olduğundan şüphelenilir.
Bu durumda belli bir süre bebeğin uyanması beklenir ya da fetal akustik
stimulasyon cihazı denen ve bebeğe ses uyarısı vermek için özel tasarlanmış
bir cihaz karna yerleştirilerek bebek uyandırılmaya çalışılır. Bir süre
sonra tekrar NST yapılır. Reaktiflik kriterleri yine oluşmamışsa nonreaktif
NST'den bahsedilir.
Alttaki resimde reaktif olarak değerlendirilen
bir NST trasesi görülmektedir. Oklar kalp atım hızındaki yükselmelere
(akselerasyonlar) işaret etmektedir. Akselerasyonlar arasında kalan bölge
ise ortalama kalp atım hızıdır ve bu trasede dakikada 145 civarındadır.
Trasede kalp atım hızının dalgalanmaları (değişkenlik) gözlenmektedir.
NST reaktif çıktığında bebek çok yüksek bir
ihtimalle iyi durumda demektir ve ileri incelemeye gerek kalmaz. Bir
hafta içinde bu bebeğin ölme olasılığı binde 7 gibi düşük bir olasılıktır.
Ancak burada hatırda tutulması gereken nokta NST incelemesinin kordon
sarkması ya da ablatio placenta gibi ani ve beklenmedik şekilde gelişen
olayları ve doğum sonrası gelişmesi muhtemel olumsuz durumları tahmin
etmesinin mümkün olmadığıdır. Test nonreaktif çıktığında ise yanlış olma
olasılığı oldukça yüksek (%50'lere varır) bir testtir. Bu yüzden
nonreaktif NST çıkması durumunda ileri inceleme testlerinden biri
uygulanarak yapılarak durum açıklığa kavuşturulmalıdır.
Hangi durumlarda uygulanır
NST, fetal distres gelişme olasılığı yüksek olan fetusların değerlendirilmesinde ve fetal distres varlığından
şüphelenilen her durumda (bebek hareketlerinin azalması gibi) birinci
basamak test olarak uygulanır. Genellikle haftalık uygulanmakla birlikte
miad geçmesi, gelişme geriliği (İUGG) ve preeklampsi gibi bebeğin ölme
riskinin yüksek olduğu durumlarda üç günde bir ve EMR gibi fetusun
durumunun hızla değişmesinin mümkün olduğu durumlarda günlük uygulanır ve
bu durumlarda incelemeye sıklıkla amnios sıvısı volümü değerlendirilmesi
eklenir. EMR'de günlük NST yerine günlük biofizik profil (BFP).
|
